Kaakklachten: meer dan alleen tandenknarsen

Veel mensen hebben wel eens last van pijn of spanning in de kaak. Soms lijkt het een onschuldige klacht, zoals tandenknarsen of klemmen, maar vaak spelen er meerdere factoren mee. Kaakklachten vallen onder de zogenoemde temporomandibulaire dysfuncties (TMD): een verzamelnaam voor pijn en functiestoornissen van de kauwspieren, het kaakgewricht en de omliggende structuren.

Oorzaken van kaakpijn en kaakklachten

Kaakklachten hebben zelden één duidelijke oorzaak. Meestal gaat het om een samenspel van factoren die elkaar kunnen versterken:

• Spierbelasting – door overmatig klemmen of knarsen (bruxisme) raken de kauwspieren overbelast.

• Stress en spanning – psychologische stress uit zich vaak in onbewust aanspannen van de kaak.

• Houding – een voorovergebogen houding of spanning in nek en schouders kan extra druk geven op het kaakstelsel.

• Tandheelkundige factoren – een afwijkende beet of recente tandheelkundige ingrepen kunnen het systeem uit balans brengen.

• Algehele gezondheid – hormonale schommelingen en een verhoogde gevoeligheid van spieren en gewrichten (zoals bij fibromyalgie) kunnen kaakklachten verergeren.

Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 5–12% van de bevolking last heeft van TMD. Vrouwen rapporteren deze klachten vaker dan mannen, mogelijk door hormonale en psychosociale factoren.

Herkenbare symptomen van kaakklachten

Kaakklachten kunnen zich op verschillende manieren uiten. Veel voorkomende klachten zijn:

• pijn of vermoeidheid in de kauwspieren, vaak vooral ’s ochtends;

• pijn rond het kaakgewricht;

• klikken of knakken bij het openen van de mond;

• moeite om de mond wijd open te krijgen;

• hoofdpijn of uitstralende pijn naar oor, nek of slapen;

• slijtage of afbrokkelen van tanden door knarsen.

Kaakklachten en stress: wat zegt de wetenschap?

Onderzoek laat zien dat TMD meestal niet door één enkele oorzaak ontstaat. Het gaat vaak om een multifactorieel probleem waarin spanning in spieren en gewrichten, stress en de manier waarop het zenuwstelsel pijn verwerkt samenkomen.

Bij sommige mensen raakt dit systeem gevoeliger, waardoor pijn sneller ontstaat en langer kan aanhouden. Dit noemen we sensitisatie. Ook doorbloeding, houding en de manier waarop iemand met stress en belasting omgaat, spelen een rol.

Osteopathie bij kaakklachten

Een osteopaat kijkt niet alleen naar de kaak zelf, maar naar de samenhang met de rest van het lichaam. Behandeling kan bijvoorbeeld bestaan uit:

• ontspanning van kauw- en nekspieren;

• verbeteren van de mobiliteit van kaak, schedelbasis en nek;

• ondersteunen van een betere houding en ademhaling;

• begeleiding bij het bewust worden van spanningspatronen.

Omdat kaakklachten vaak samengaan met hoofdpijn, nekpijn of slaapproblemen, kan een osteopathische aanpak waardevol zijn als onderdeel van een multidisciplinaire behandeling.

Tips tegen kaakpijn door stress of knarsen

Naast behandeling kun je zelf veel doen om klachten te verminderen of te voorkomen:

• Ontspan je kaak: houd je tong losjes tegen je gehemelte wanneer je niet praat of kauwt.

• Gebruik warmte op de kaakspieren om spanning te verlichten.

• Let op je houding, vooral achter computer en telefoon.

• Zoek ontspanning via ademhalingsoefeningen, yoga of mindfulness.

• Vermijd kauwgom of harde voeding bij pijn of overbelasting.

Kaakpijn en kaakklachten zijn vaak complexer dan ze op het eerste gezicht lijken. Ze ontstaan door een samenspel van spieren, gewrichten, zenuwstelsel en psychosociale factoren. Een osteopaat kan ondersteunen door zowel lokaal te behandelen als de bredere samenhang in het lichaam mee te nemen.